मायदेश - परदेश (तुलनात्मक) ... (१)

 आम्ही दोघे अमेरिकेत २००१ साली आलो. आमच्या दोघांचेही विसाचे काम झाले होते म्हणून काही जणांनी सल्ला दिला की दोघेही एकदम जा. विनु भारतात असताना कंपनीतर्फे कामानिमित्ताने विमानात बसला होता. मी पहिल्यांदाच विमानात बसले होते. जेव्हा विमान डॅलसला खाली खाली उतरायला लागले तेव्हा मला विमानाच्या खिडकीतून रस्ता दिसला आणि त्यावर फक्त आणि फक्त कार धावत होत्या. हे दृश्य पाहून माझा मूडच गेला. इथूनच तुलना व्हायला सुरवात झाली. मला कारने प्रवास अजिबात आवडत नाही. रस्त्यावर सर्व प्रकारची वाहने धावतात याची डोळ्यांना सवय होते आणि असा हा विरोधाभास पाहिल्यावर निराशा आली. बसेस, रिक्शा, टॅक्सी, रेल्वे अश्या वाहनातून प्रवास करायला मला खूपच आवडतो. मला तर रिक्शेची खूपच सवय होती. कुठेही बाहेर जाताना रिक्शा दिसली की तिला हात करायचा की ती इच्छीत स्थळी आपल्याला पोहोचवते. आम्ही दोघे बरोबर आलो ते एका अर्थी चांगलेच झाले. आमची ८ दिवस रहाण्याची व्यवस्था डॉक्टर मर्चंड यांनी केली होती. त्यांच्या बंगल्याच्या शेजारच्या छोट्या बंगल्यात आम्ही रहात होतो. इथे आल्यावर हवेतला बदल चांगलाच जाणवत होता. प्रदुषण्मुक्त हवा छानच वाटत होती. त्यावेळेला अमेरिकेत स्प्रिंग (वसंत ऋतू) चालू होता. भारतात ३ ऋतु आहेत जसे की उन्हाळा, पावसाळा हिवाळा. इथे अमेरिकेत ४ ऋतु आहेत स्प्रिंग (वसंत) समर (उन्हाळा) फॉल (पानगळ) विंटर (हिवाळा) पाऊस वर्षातून कधीही पडतो. पावसाळा हा वेगळा ऋतु इथे नाही.

पहिले ८ दिवस आमचे खाण्यापिण्याचे चांगलेच हाल झाले. मर्चंड यांच्या घरी मॅकरोनीचीझ, उकडलेले अंडे, कणीस, बटाटा, ब्रेड, ज्युस, कॉफी, इतकेच काय ते जेवण. आमच्या अपार्टमेंटला जाण्याच्या आधी त्यांनी आम्हाला भारतीय उपाहारगृहात नेले होते. आमच्या अपार्टमेंटमध्ये रहायला सुरवात करण्यापूर्वी आमच्या शेजारी जे तमिळ कुटुंब होते तिने आम्हाला तिच्या घरी जेवायला बोलावले तेव्हा घरचे जेवण जेवलो. इथे आम्हाला सगळेच नवीन होते. हळूहळू करत रूळत गेलो. इथे आल्यावर मी रोज रडायचे. कुणीही बोलायला नाही. ज्या काही तेलुगू, तमिळ मैत्रिणी भेटल्या त्यांच्याशी सुद्धा इंग्रजीतूनच संभाषण. इथे मला हैद्राबादची माधवी भेटली आणि मी तिच्याशी हिंदीतून घडाघडा बोलायला लागले. इथे आल्यावर फक्त अमेरिकन लोकांशीच इंग्रजी बोलणे होत नाही तर आपल्या देशातल्या इतर प्रांतीय लोकांशी इंग्रजीत बोलायला लागते. मी भारतात काही वर्षे नोकरी करत होते त्यामुळे मला हिंदी आणि थोड्याफार प्रमाणात इंग्रजीत बोलायची सवय होती. त्यामुळे खूप काही अडले नाही पण तरीही मराठीत बोलायला कुणी नाही याची जाणीवही होत होती. जशी मुंबई सर्व प्रातातल्या लोकांना सामावून घेते तसेच अमेरिका सर्व देशातल्या लोकांना सामावून घेते. चिनी, आफ्रीकन, श्रीलंकन, पाकिस्तानी, युरोपियन असे सर्व देशीय प्रांतीय लोक इथे असल्याने सर्वांनाच इंग्रजी बोलायला लागते. प्रत्येकाचे उच्चार वेगवेगळे असतात आणि त्यांच्या बोलण्यात त्यांच्या मातृभाषेचा बोलण्याचा ढंग लगेचच जाणवतो.

 

 

हवामानाचा फरक आणि त्रास प्रत्येक देशात असतो. मुंबईत पाऊस म्हणजे रूळावर पाणी साठणे, त्यामुळे लोकल्स बंद पडणे, हे तर नित्यनियमाचे आहे. पुण्यात थंडी जबरदस्त असते. मुंबईत ३ ऋतु पावसाळा, कमी उन्हाळा, जास्त उन्हाळा. पुण्यात पब्लिक ट्रान्सपोर्ट अजिबात चांगले नाही म्हणून माणशी एक दुचाकी आहे तसेच अमेरिकेतही पब्लिक ट्रान्सपोर्ट अजिबातच चांगले नाही म्हणून माणशी एक कार आहे. तसे मुंबईचे नाही. मुंबईत टॅक्सी, लोकल रेल्वे, रिक्शा, बेस्ट बसेस सर्व काही आहे. इथे रेल्वेचे जाळे आहे पण ठराविक शरहांमध्ये. आमच्याकडे जेव्हा कार नव्हती तेव्हा आम्ही ग्रेहाऊंड कंपनीच्या बसने क्लेम्सन ते विल्मिंग्टनला एका मित्राकडे गेलो होतो. क्लेम्सन पासून विल्मिंग्टनला कार घेऊन गेले तर ६ तासांचा प्रवास आहे. आम्हाला बसने जाताना १२ तास तर येताना १६ तास लागले. प्रवासात २ ते ३ वेळा बसही बदलावी लागली.इथल्या विद्यापिठात बसची चांगली सोय असते. विद्यार्थ्यांकडे कार नसतात. त्यामुळे विद्यापीठ, काही अपार्टमेंट कॉप्लेक्स आणि वाण्याची दुकाने अश्या ठिकाणी ही बस फिरते. मी विल्मिंग्टन मध्ये असताना बसने ग्रंथालयात वोलंटरी वर्क करायला जायचे. 

 

 

विनु नोकरीनिमित्ताने व मी लग्नानंतर जेव्हा मुंबईला आलो तेव्हा लोकल ट्रेन मध्ये चढायला उतरायला शिकलो. मुंबईतली माणसे मदत करतात. कोणते स्टेशन केव्हा येईल तेही सांगतात. माणूस जेव्हा जन्मस्थान सोडून नोकरी निमित्ताने किंवा लग्न झाल्यावर दुसऱ्या शहरात जातो तेव्हा बदल आत्मसात करावे लागतात. ते इतके सहजासहजी सोपे नसतात. मी असे ऐकलेआहे की न्युयॉर्क मध्ये घराची भाडी अवाच्या सवा आहेत. माझी एक मैत्रिणि न्युयॉर्क मध्ये रहात होती तेव्हा ती सांगत होती की एका खोलीला (स्टुडिओ अपार्टमेंट) तिला १००० डॉलर्स भाडे द्यायला लागायचे. बरीचशी भारतीय मंडळी न्युजर्सी मधे रहातात आणि न्युयॉर्कला नोकरीवर जायला इथल्या लोकल ट्रेनने जातात असे ऐकले आहे. अनुभव नाही.

 

 

आम्ही अमेरिकेत आल्यावर ज्या राज्यात आणि शहरात राहिलो तिथे हवामान खूप तीव्र नव्हते. अर्थात मायनस ५ ते १० डिग्री सेल्सिअस थंडीत अनुभवले आहे. आणि उन्हाळ्यात साधारण ३० ते २५ अंश सेल्सिअस अनुभवले आहे. हिमवृष्टी आणि बोचरे वारेही अनुभवले आहे. इथे तापमान फॅरनहाईट मध्ये मोजतात. ३० अंश फॅरनहाईट म्हणजे शून्य डिग्री सेल्सिअस. Rohini Gore

क्रमश : ..